Çingiz xan
(1167-1227)
Monqol imperatorluğunun təməlini tək başına qoymuş böyük türk hökmdarıdır.Onun qəhərəmalıqlarının və üstünlüklərinin bir maraqlı cəhəti var: əzdiyi düşmən başçısının atını minib arvadını öpərmiş.Bir çox qaynaqlar Çingizin mənsub olduğu Qıyatların qədim türk ailəsi olduğunu irəli sürmüşlər.O dövrlərdə onlarda dərəbəylik idi.Hələ dövlətləri yox idişHəyatları ağır, torpaqları bəhrəsiz idi.Çingiz ətrafına bir neçə qəbilə topladı Yaxşı bir təşkilatçı , usta bir əskər və rəhbər idi.Ona qoşulmayanları və rəqiblərini qısa zamanda məğlub edərək itaət altına almışdı.Cənubi Monqolustana hakim oldu və Çingiz adıyla imperatorluğunu elən etdi.
Qüvvətli bir intizam altına aldığı ordusuyla Çinə kimi gedərək Pekini ələə keçirmişdi.Xarəzmşahları məğlub etmiş, torpaqlarını dövlətinə qatmışdı.Beləliklə bütün Türküstanı ələ keçirmiş oldu.Bu böyük zəfər dünyada qorxu və həyəcan yaratdı . Çünki Çingiz girdiyi şəhərlərdə qorxunc hərəkətlər edirdi.Ona görə də bir çox şəhərlərqorxusundan müqavimətsiz təslim olmuşdu.Təslim olmalarına baxmayaraq yenə də onların həyatları təhlükə altında qalırdı.
Monqolustana dönən Çingiz Çinə qarşı son səfərinə çıxmışdı.Amma zəfəri tamamlanmadan 1227-ci ilin avqustunda Kansuda öldü.Qədim türk-monqol adətinə görə öldüyü yer gizli saxlanılmışdır
|