|
Şarl de Monteskyö 1689-cu ildə orta səviyyəli hərbçi aristokrat ailədə doğulmuşdur.O Fransanın Bordo və Paris şəhərlərində üniversitetdə təhsil almış və vəkil işləmişdir.Monteskyö maarifçilik çağının görkəmli fransız mütəfəkkürlərindən olmuşdur.O, bütün ömrü boyu ədalətli cəmiyyət və ədalətli dövlət haqda düşünərək , bu suallara cavab verməyə çalışıb:
-Dövlət necə yaşamalıdır və dövlətə necə vətəndaşlıq etmək lazımdır?
-Cəmiyyətdə qayda və nizam hökm sürməsindən ötrü qanunlar necə olmalıdır?
Onu Avropada "qanunvericilərin başçısı" sayır, rəyiylə ən müxtəlif baxışlı adamlar hesablaşır.Monteskyö ideyalarını əvvəlcə ABŞ Konsitutsiyası hazılanarkən(1787),sonra isə öz vətənində-Fransada "İnsan hüquqları haqqında bəyyannamə" yaradılanda (1789) xeyli faydalanmişdilar.Həmin sənədlər başqa ölkələrdə konsitutsiya hazırlanarkən istifadə olunur.
Monteskyönün düşüncəsinə görə , heyvanlal bir-birini didsə də, adamlar bundan fərqlənməli, öz mənafelərini saxlamaqla danışığa getməyi bacarmalıdırlar.Hər adam təkcə özü haqda , öz ehtiyaclarını fikirləşərsə , qarma-qarışıqlıq düşər və bütün xalq faciəyə sürüklənər.Qanunlar məhz belə qarışıqlığın qabağını almaq üçündür və Monteskyönün baxışına görə , məhz qanun sayəsində adamlar barış və anlaşma şəraitində yaşaya bilərlər.
Bu görkəmli insan deyirdi: " Heç kimin haqqı çatmır ki, adamları ağlı kəsdiyi kimi idarə etsin, hamı birgə yaşayış qaydalarına tabe olmağa borcludur".Buna görə də Monteskyönün zülmkar rejimlərə dərin nifrəti vardı vı o : "insanlar yox , qanunlar yönəltməlidir" deyirdi.Bütün bunlar haqqında Monteskyö əsas kitabında " Qanunları ruhuna dair" əsərində(1748) bəhs edib.Onun yazdığı bu cümləni əzbər bilməyə dəyər:" Vətəndaş üçün siyasi azadlıq ruhun rahatlığıdır və bu duyğu öz təhlükəsizliyinə inam hissindın doğur.Belə azadlığa yiyələnməkdən ötrü elə hakimiyyət olmalıdır ki, vətndaşın biri o birndən qorxmasın".
Monteskyönün deyib:"Ən birinci qanun qanuna hörmət qanunudur!".
Fikirlərinizi bildirməyi unutmayın!
| 
